หงายกะลา

เมื่อวันอังคารที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๕๔ ทีมสาธารณสุขอำเภอ จังหวัดเพชรบูรณ์ นำโดย คุณวัฒนศักดิ์ จันทร์แปลง สาธารณสุขอำเภอบึงสามพัน ให้โอกาสผู้เขียนร่วมไปศึกษาดูงาน โครงการสนองน้ำพระราชหฤทัยในหลวงทรงห่วงใยสุขภาพประชาชน ที่สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเมืองอุบลราชธานี

คุณธานินทร์ ไชยานุกูล สาธารณสุขอำเภอเมืองอุบลราชธานี บรรยายสรุปได้ดี มีความชัดเจน เห็นภาพ สามารถนำไปปฏิบัติตามได้ ฟังแล้วสามารถนึกเปรียบเทียบงานของผู้ฟัง และคิดงานต่อยอดได้โดยทันที

ขณะฟังบรรยาย ผู้เขียนจึงเกิดอาการ ซาโตริ ขึ้นกับตัวเอง ที่มักเริ่มแคบเข้าไปทุกที เริ่มไม่ใส่ใจกับความคิดของผู้อื่น เริ่มมองตนเป็นหลัก ทำตนเป็น ชาล้นถ้วย เป็น กบในกะลาครอบ ว่า สมควรต้องปฏิบัติการ หงายกะลา เสียที

อย่างไรที่เรียกว่าหงายกะลา และเมื่อหงายกะลาออกไปแล้วจะมั่นใจได้อย่างไรว่าจะไม่ไปเจอกะลาใหม่ครอบอยู่อีก ผู้เขียนจึงคิดว่าต้องทำอย่างน้อย ๔ ประการด้วยกันคือ ดูงาน อ่านคนดัง ฟังคนอื่น กลืนอัตตา

ดูงาน หมายถึง การศึกษาดูงานหน่วยงานอื่น เป็นการเปิดโลกทัศน์ ให้เห็นว่าคนอื่น หน่วยอื่น ประเทศอื่น เขาอยู่กันอย่างไร เขาทำกันอย่างไร เพื่อจะได้เปรียบเทียบกับตนเอง การศึกษาดูงานไม่จำกัดว่าจะต้องไปดูสิ่งที่ดีกว่า สิ่งที่เท่ากันหรือที่แย่กว่า ก็ให้มุมมองที่แตกต่าง ในสิ่งเลวอาจมีสิ่งดี ในสิ่งดีอาจมีสิ่งดีกว่าที่คาดไม่ถึง

อ่านคนดัง คือ การติดตามอ่านบทความ ข้อคิด ข้อเขียน ตลอดจนชีวประวัติของคนเด่นคนดังในองค์กร ในสังคม ในโลกใบนี้ ว่าคนดังๆเหล่านั้นเขามีวิธีคิด วิธีปฏิบัติอย่างไร ทั้งการปฏิบัติตนและปฏิบัติงาน เป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์ของคนอื่น โดยไม่ต้องลองถูกลองผิดด้วยตนเอง ยิ่งอ่านคนดังหลากหลาย ก็ยิ่งสามารถประยุกต์แนวทาง และมีทางเลือกในการแก้ไขปัญหาหลากหลายเช่นกัน

ฟังคนอื่น การฟังคนอื่น จะมีประโยชน์ในสองด้าน หนึ่งคือได้รู้จักเป็นนักฟังเสียบ้าง หลายท่านเป็นนักพูด พูดมากก็ไม่มีเวลาคิดไม่มีเวลาทำ อาจกลายเป็นดีแต่พูด เมื่อฟังคนอื่นจะได้มีเวลา คิดตามหรือคิดแย้ง ซึ่งก่อให้เกิดปัญญาทั้งสิ้น หนึ่งคือเป็นการให้โอกาสคนอื่นได้แสดงความคิดเห็น เป็นการให้โอกาสของการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง

กลืนอัตตา คำว่ากลืนมีความหมายตามพจนานุกรมว่า อดกลั้นไม่สําแดงให้ปรากฏออกมา หลายท่านยึดแต่ความคิดความเห็นของตนเป็นหลัก ดูหมิ่นดูแคลนผู้อื่น ว่าคิดไม่เป็น ทำไม่ถูก มีแต่ตนเท่านั้นที่เป็นจอมขมังเวทย์ สุดยอดในโลกา ท่านเหล่านี้ต้องหัดอดกลั้น แม้จะคิดก็ขอให้อยู่ในใจ อย่าให้สำแดงออกมาให้ปรากฎ ผู้เขียนไม่คาดหวังให้ ลบอัตตา หรือไม่มีอัตตา ขอเพียงแค่กลืนไว้ในลำคอเท่านั้น

ผู้เขียนเชื่อว่าแนวทาง ดูงาน อ่านคนดัง ฟังคนอื่น กลืนอัตตา จะช่วยให้กะลาที่ครอบไว้ก็จะหงายออกได้ และแม้เจอกะลาใหม่ครอบซับซ้อน ก็อาจพลิกหงายได้ทุกครั้งไป